خبرنگاران چشم انداز دانشگاه در دوران پساکرونا - جملات زیبا

روزنامه ایران چهارشنبه 22 اردیبهشت در یادداشتی به قلم سیدضیا هاشمی استاد دانشگاه، نوشت: با تحولاتی که در پی فراگیری پاندمی کرونا رخ داد، آموزش های مجازی به شکل گسترده ای در دانشگاه های ایران و دنیا رواج پیدا کرد، اگرچه نزدیک به یک دهه است که آموزش های مجازی در دانشگاه ها گسترش پیدا کرده و حتی در برخی از دانشگاه ها مانند دانشگاه شیراز دانشکده آموزش های مجازی تأسیس شده بود، ولی با شیوع ویروس کووید19 و تعطیلی کلاس های درس، تداوم آموزش در فضای مجازی نه به عنوان یک روش تکمیلی بلکه به عنوان یک بخش محوری در دانشگاه ها جریان یافت و به شیوه اصلی آموزش تبدیل شد.

با بهره گیری از زیرساخت های موجود و طراحی نرم افزارهای جدید، بتدریج آموزش مجازی و آنلاین توسعه پیدا کرد و جایگزین آموزش حضوری شد. اگر بخواهیم از فرایند گذشته یک ارزیابی اجمالی داشته باشیم، به نظر می رسد توفیقات دانشگاه ها در ابتدای کار قابل توجه بوده است، چون در ابتدا تصور می رفت دانشگاه ها با چالش های جدی روبرو شوند ولی با اتکا به زیرساخت هایی که از قبل فراهم شده بود و همکاری خوبی که در کشور فیمابین حوزه ارتباطات و بخش سخت افزاری اینترنت با دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی شکل گرفت و بویژه با همراهی و همدلی استادان و دانشجویان از تعطیلی دانشگاه ها جلوگیری شد.

در واقع با وجود اینکه امکان حضور استادان و دانشجویان در کلاس های درس نبود و آموزش رسمی با مسائل پیش بینی نشده روبرو شد، ولی دانشگاه ها توانستند کلاس های درس را به صورت آنلاین برگزار کنند. البته پس از گذشت سه نیمسال که این سبک تا حد زیادی فراگیر شده است، انتظار می رود آموزش آنلاین نه به عنوان یک سبک موقت و کوتاه مدت، بلکه به عنوان یک شیوه و روش ماندگار در حوزه آموزش عالی به شکلی جا افتاده، سهل و روان جریان یابد و با تقویت زیرساخت های موجود و تأمین نرم افزارهای مناسب و مورد نیاز اشکالات موجود برطرف گردد.

اما در افق پیش رو، به نظر می رسد جامعه دانشگاهی به سمت شکل گیری نسل جدید دانشگاه ها در حرکت است و اگر دانشگاه های نسل اول را دانشگاه های آموزشی، نسل دوم؛ پژوهشی، نسل سوم؛ کارآفرین و نسل چهارم را دانشگاه های اجتماعی تلقی کنیم، در چشم انداز پیش رو با نسل جدید یعنی دانشگاه های مجازی روبرو هستیم. دانشگاه هایی که متکی به مکان نیستند و فرامکانی بودن آنها نه فقط به معنای بی نیازی از فضای کلاس، بلکه به معنای فراتر رفتن از مجتمع های دانشگاهی و محیط آموزشی و حتی فراتر رفتن از شهرها و کشورها است.

در سال های آینده ما با دانشگاه هایی روبرو خواهیم بود که اگرچه مدیریت آن می تواند در یک نقطه متمرکز باشد اما استادان و دانشجویانی از سراسر دنیا در آنها با هم همکاری علمی، آموزشی و پژوهشی خواهند داشت. این دانشگاه ها نه در یک نقطه بلکه در عرصه ای به وسعت یک دنیا فعالیت خواهند کرد. به عبارت دیگر دانشگاهی مانند دانشگاه تهران، اگرهم مدیریتش در شهر تهران متمرکز باشد، قادر خواهد بود دانشجویان و استادانی داشته باشد که در نقاط مختلف ایران و دنیا استقرار دارند.

چنین دانشگاهی در حوزه موضوعات آموزشی و پژوهشی نیز به مسائل و اولویت هایی در همه دنیا خواهد پرداخت یعنی موضوع پژوهش و حتی آموزش و دغدغه های آینده آن معطوف به مسائل مختلف بشری و دغدغه های فراگیر در کشورها و جوامع مختلف خواهد بود. بنا براین دانشگاه هایی که بخواهند در افق آینده توفیقی شایسته به دست آورند لاجرم باید خود را آماده کنند برای اینکه آموزش و پژوهش آنها در افقی دنیای باشد و خدمات تخصصی متناسب با نیازهای فرامکانی و فراملی عرضه کنند.