بیماری، فرصتی برای نویسنده شدن! - جملات زیبا

فرشته احمدی سخن دربارۀ بازتاب موضوع بیماری در ادبیات را با تأکید بر اهمیت این موضوع به عنوان یکی از اصلی ترین دغدغه های فکری آدمی از ازل تا ابد آغاز کرده و می گوید: موضوع بیماری از آغاز شکل گیری جریان داستان نویسی تا همین امروز سوژه بسیار مهمی برای نوشتن بوده است. دلیل واضح این مسئله هم این است که مرگ و حواشی مربوط به آن همواره پدیده ای سوال برانگیز برای آدم بوده و بنابراین توانسته به اشکال مختلفی به ذهن نویسنده ها و آثار آن ها وارد شود.

وقوع مرگ در هنگام جنگ، مرگ در هنگام بیماری، مسائل مربوط به جهان پس از مرگ و... از جمله مؤلفه هایی است که به گفته این نویسنده در ادبیات راه یافته و دغدغه نویسنده در این باره را به تصویر کشیده است.

احمدی، حیث دیگر ژانر بیماری و مرگ را در درگیری خود نویسندگان با بیماری می داند و می افزاید: به جز اینکه نویسنده، گاه از بیرون به بیماری و مرگ نگریسته، گاهی خودش نیز از نزدیک با آن روبرو بوده و این شرایط در شکوفایی خلاقیت و نگرش او به زندگی و در نهایت خلق داستان بسیار مؤثر بوده است. نمونه شاخص این موضوع، مارسل پروست است که همزمان با ابتلا به بیماری، رمان در جستجوی زمان از دست رفته را نوشت. در این اثر راوی در یک نقطه ثابت ایستاده و با جزئیاتی فراوان از نگاه آدمی که در آستانه مرگ واقع شده است، به تشریح زندگی می پردازد. در این اثر، نگاه نویسنده به زندگی سطحی نیست و تفاوت درک او از زندگی کاملا مشهود است.

نویسنده کتاب گرمازدگی، از آنتوان چخوف به عنوان دیگر نویسنده ای که از زاویه نگاه یک پزشک به موضوع بیماری و مرگ می نگرد یاد کرده و می افزاید: نمونه دیگر هم آلبر کامو نویسنده رمان طاعون است که خودش در اثر سل می میرد. درواقع شاید بتوان شرایط امروز جهان در برابر کرونا را فرصتی برای مرور رمان طاعون دانست که نه به نحو تخیلی، که بسیار تکان دهنده و واقع بینانه به مسئله بیماری پرداخته و پیامدهای آن را در جامعه ای که از حرکت به سکون کامل می رسد، نشان داده است.

فرشته احمدی از بیماری های روانی به عنوان سوژه برخی دیگر از آثار ادبی یاد کرده و توضیح می دهد که این گونه آثار نیز که گاه شرایط روانی خود نویسنده را روایت می کنند، سهم مهمی در ارائه ژانر بیماری و مرگ دارند. مانند شخصیت کتاب آبلاموف که مدتها در رختخواب مانده و هیچ انگیزه ای برای زندگی کردن ندارد.

بخش بعدی سخنان این نویسنده به این اشاره دارد که بیماری از هر نوعی که باشد، علیرغم ایجاد دشواری هایی قابل پیش بینی برای انسان، این فرصت را به او می دهد تا قدری از ریتم تند زندگی فاصله گرفته و فارغ از هیاهوی همیشگی، در فضایی آرام و کُند، به خودش و جزئیات زندگی بیشتر بیندیشد.

به گزارش خبرنگاران و به نقل از ستاد خبری جایزه جمالزاده، او توضیح می دهد: با در نظر دریافت نیمه پُرِ لیوان در زمینه موضوع بیماری، باید توجه کنیم که بسیاری از نویسندگان بزرگ همچون چارلز بوکوفسکی، برام استوکر، داستایوفسکی، رومن رولان، خواهران برونته و ... همه از بیماری مرده اند. درواقع همه آن ها یک دوره مشخصی از ریتم عادی و تند زندگی که آدمی را با کار و مشغله های فراوان دیگر می کند، فاصله گرفته و فرصتی داشته اند تا به همه چیز با نگاهی عمیق تر فکر کنند.

احمدی، این مسئله را به شرایط این روزهای اصفهان، ایران و جهان در مقابله با ویروس کرونا تعمیم داده و می افزاید: در حالی که امروز نیز همه ما به نحوی به اجبار خانه نشنین شده ایم، می توانیم از این فرصت بیش از هر چیز برای فکر کردن استفاده کنیم. مسئله ای که به دلیل مشغله های فراوان همواره آن را به تعویق انداخته و از یاد برده ایم. چنانکه میلان کوندرا نیز در کتاب آهستگی به نحوی به این موضوع اشاره کرده است.

این نویسنده، در پاسخ به اینکه شرایط امروز چطور می تواند به ادبیات و داستان نویسی نیز وارد شود، می گوید: شرایط فعلی حتما می تواند تأثیر مهمی بر ذهن ما داشته باشد. این شرایط چه بر ذهن یک دانش آموز دبستانی که شاهد تعطیلی مدارس و عوض شدن سبک زندگی است و چه برای ما بزرگسال ها که تغییر قابل توجهی را در زندگی مان احساس می کنیم، اثرگذار خواهد بود. شاید نتایج این تأثیرپذیری در وهله اول خودش را در فضای مجازی و دل نوشته های سطحی و کوتاه نشان دهد و بعد با مرور زمان به داستان راه پیدا کند و به اثری یکه و واحد تبدیل شود.

احمدی با بیان اینکه درگیری احساسات آدم ها با یک پدیده به مرور زمان از مرحله سطحی نگری به مراحل عمیق تر می رسد، می افزاید: گذر زمان باعث فروکش کردن احساسات سطحی و ابتدایی شده و آدم ها را با احساسات عمیق تری روبرو می کند. هرچند شاید همین امروز هم کرونا بتواند موضوعِ ورود به داستان باشد.