آیا مصرف ویتامین همواره مفید است؟ آشنایی با خطرات ویتامین ها

به گزارش جملات زیبا، سلول های سازنده بدن، چه انسانی و چه حیوانی، به سبب مصرف اکسیژن و غذا و... دچار استهلاک و نابودی می شوند. بنابراین عمر این سلول ها چندان بالا نیست. از این رو بدن ناچار است برای ادامه حیات جایگزینی مناسب برای این سلول ها بسازد. اما بدن تنها متکی به خود نمی تواند دست به تغییرات و تجدید سلولی بزند. بزرگترین فایده و کاری که مصرف ویتامین برای بدن می تواند انجام دهد، دقیقا همین است. مصرف ویتامین به صورت غیر عادی و بیش از مقدار آن درست مانند مصرف بیش از مقدار هر چیز دیگری می تواند خطر آفرین باشد. در ادامه به سه ویتامین پر مصرف در ایران (A , D , C) و خطرات ناشی از مصرف بیش از مقدار آن پرداخته شده است.

ویتامین ها

یکی از جالب ترین ویژگی های بدن انسان و در کل بدن موجودات زنده، این است که هیچ گاه از رشد باز نمی ایستد. در اصل اگر این چنین اتفاقی می افتاد، احتمالا طول عمر انسان به چند سال هم نمی رسید. علتش هم کاملا واضح است. سلول های سازنده بدن، چه انسانی و چه حیوانی، به سبب مصرف اکسیژن و غذا و... دچار استهلاک و نابودی می شوند.

بنابراین عمر این سلول ها، چندان بالا نیست. از این رو بدن ناچار است برای ادامه حیات، جایگزینی مناسب برای این سلول ها بسازد. اصلی ترین علت پیری نیز، دقیقا همین است که بدن از سنی به بعد توانایی تجدید سلول ها را از دست می دهد و کم کم اعضای بدن با سلول های قدیمی خود به کار ادامه می دهند.

این امر تا جایی ادامه می یابد که این سلول ها به قدری مستهلک شوند که از کار بایستند. اما بدن، تنها متکی به خود نمی تواند دست به تغییرات و تجدید سلولی بزند. بزرگترین فایده و کاری که مصرف ویتامین برای بدن می تواند انجام دهد، دقیقا همین است.

بیشترین کاربردی که ویتامین ها دارند، یاری به تجدید سلول های بدن است. اما این تمام ماجرا نیست. مصرف ویتامین به صورت غیر عادی و بیش از میزان آن درست مانند مصرف بیش از میزان هر چیز دیگری می تواند خطر آفرین باشد (1) .

عوارض مصرف بیش از میزان ویتامین A

ویتامین ها جزو مواد معدنی و مغزی محسوب می شوند که بیشترا باید از خارج از بدن تامین شوند. یکی از این انواع ویتامین ها، ویتامین A است. احتمالا به خوبی می دانید که عموما مصرف ویتامین A برای بینایی، یاری به عضله سازی و بعلاوه برای جلوگیری از سرطان، بسیار مفید است.

اما مصرف بیش از میزان این ویتامین می تواند خطراتی را نیز به همراه داشته باشد. به این نکته توجه کنید که منظور مصرف ویتامین عموما مصرف به شکل دارویی و یا آمپولی آن است. مصارف خوراکی ویتامین، مانند میوه و غذا و سبزیجات عموما چندان تاثیر منفی ندارند (2) .

اما خطرات مصرف ویتامین A به شکل غیر اصولی و بیش از میزان، عموما می تواندباعث سرگیجه، حالت تهوع، اغما و کما و در نهایت موجب مرگ انسان گردد. در اصل ویتامین A با توانایی تاثیر بر فرایند عضله سازی بدن، در صورت مصرف بیش از میزان آن می تواند موجب تخریب عضلات مختلفی چون عضله قلبی و... گردد.

از این رو توصیه می گردد زنان حامله نیز برای مصرف این ویتامین حتما با پزشک خود مشورت نمایند. چرا که مصرف بیش از میزان آن موجب نقص عضو نوزادشان خواهد شد. عوارض بی خطر تری چون تغییر رنگ پوست هم می تواند از عواقب مصرف بیش از میزان این ویتامین باشد.

اطلاعات زیر میزان حدبیشتر مصرف ویتامین A بر اساس سن را مورد آنالیز قرار داده است: (2)

سن	حدبیشتر میزان مصرف
تا 12 ماهگی	600 mcg
1 تا 3 سال	600 mcg
4 تا 8 سال	900 mcg
9 تا 13 سال	1700 mcg
14 تا 18 سال	2800 mcg
بالاتر از 19 سال	3000 mcg

عوارض مصرف بیش از میزان ویتامین D

ویتامین D یکی از انواع ویتامین ها است که معمولا کمبود آن زیاد در بدن حس می گردد و بیشتر دکترها و متخصصین تغذیه، نسبت به مصرف آن پیشنهاد اکید دارند. اما همین ترس از کمبود ویتامین باعث می گردد عده ای دست به مصرف بیش از میزان ویتامین D بزنند. ویتامین D به شکل معمول آن به وسیله مواد غذایی چون ماهی و غذاهای دریایی و بعلاوه از واکنش بدن نسبت به نور خورشید تامین می گردد.

تاثیر عمده این ویتامین در بدن آن است که به ایجاد کلسیم و در نهایت استخوان سازی و تقویت استخوان های یاری می نماید. بعلاوه باعث افزایش سطح خون می گردد که موثر در درمان کم خونی است (3) .

اما مصرف بیش از میزان ویتامین D به شکل دارویی می تواند صدمات جبران ناپذیری به بدن وارد آورد. از جمله عوارض مصرف ویتامین D می توان همان افزایش غیر عادی سطح خون بدن را نام برد. این اتفاق برای کسانی که فشار خون بالا دارند می تواند حکم مرگ داشته باشد. مشکل دیگری که از مصرف بیش از حد ویتامین D ممکن است بدن دچار آن گردد، افزایش سطح کلسیم خون است.

کلسیم را اگر بخواهیم به شکل ملموس و مثالی تصور کنیم، چیزی شبیه به آهک یا آرد است که اگر میزان آن در خون زیاد باشد، موجب انعقاد خون و انسداد عروق می گردد. حالت تهوع، کم اشتهایی، درد معده و یبوست و یا اسهال را نیز می توان از عوارض شایع مصرف بیش از میزان این ویتامین دانست.

اما عجیب ترین عارضه مصرف ویتامین D دقیقا همان اصلی ترین فایده این ویتامین است. مصرف بیش از حد D می تواند کاری کند که استخوان ها دچار استهلاک و در نهایت نابودی شوند (3) .

عوارض مصرف بیش از حد ویتامین C

یکی از پرمصرف ترین ویتامین هایی که در هر خانه ای از آن رد پایی وجود دارد، ویتامین C است. این ویتامین به علت خاصیت افزایش سیستم ایمنی بدن، بسیار مورد توجه خانواده ها، به خصوص مادران است. این ویتامین را می توان در بسیاری از میوه ها به خصوص مرکبات پیدا کرد.

اما یک تصور غلط در خصوص مصرف ویتامین C باعث شده است که بسیاری از مردم در استفاده از این ویتامین به شکل دارویی زیاده روی نمایند. این تصور غلط این است که ویتامین C چون توانایی حل شدن در آب دارد بنابراین میزان مصرف بالای آن از بدن خارج میگردد و ضرری برای بدن ندارد. اما اینگونه نیست (4) .

بزرگترین ضربه ای که مصرف بیش از حد ویتامین C ممکن است به بدن بزند، ایجاد سنگ کلیه است. بنابراین مصرف بالای این ویتامین به خصوص برای افرادی که کلیه آنها سنگ ساز است، می تواند آزاردهنده محسوب گردد. یکی دیگر از آثار تخریبی مصرف بالای این ویتامین، نرمی استخوان است.

اطلاعات زیر می تواند به شما در میزان مصرف روزانه این ویتامین یاری شایانی کند. این میزان مصرف برای یک روز است: (5)

سن	میزان مصرف
1-3 سال	400 mg
4-8 سال	650 mg
9 تا 13 سال	1200 mg
14 تا 18	1800 mg
بالای 19 سال	1800 mg

سخن آخردر این مقاله سعی شد به سه ویتامین بسیار پر مصرف در ایران پرداخته گردد. مصرف ویتامین می تواند مفید و کاملا ضروری باشد اما گاهی دوست داشتن بیش از میزان بدن و مصرف غیر اصولی این ویتامین ها همانطور که گفته شد، می تواند صدمات جبران ناپذیری به بدن بزند. حتی می تواند در برخی از موارد موجب مرگ انسان را نیز فراهم بیاورد.

نکته حائز اهمیت در اینجا این است که همانطور که در موارد بالا گفته شد، تمام عوارض مصرف ویتامین ها معمولا به وسیله مصارف دارویی به انسان عارض می گردد و مصارف خوراکی مانند میوه، سبزیجات، انواع غذا ها نمی تواند صدمه ای به بدن انسان بزند. یا حداقل این عوارض به قدری نخواهد بود که سیستم بدن شما را مختل کند. از این رو همیشه سعی کنید بجای استفاده از راه آسان و سریع دارویی، برای مصرف ویتامین به سراغ موارد خوراکی آن ها بروید.

گرچه در این مقاله تمرکز اصلی بر گفتن عوارض مصرف بیش از حد ویتامین ها بود، اما لابه لای آن سعی شد که فواید مصرف ویتامین و منابع خوراکی این ویتامین ها ذکر گردد. یادتان باشد، هر چیزی که طبیعی تر باشد، همانقدر می تواند مفیدتر و کم ضرر تر باشد.

پی نوشتها