تالار تیموری اصفهان به حال احتضار افتاده است - جملات زیبا

هفت سال از تعطیلی موزه تاریخ طبیعی اصفهان میگذرد و کسی تصور نمیکرد که بعد از درگذشت محمدعلی جعفریان، نه تنها آثار متعلق به وی فراموش گردد و سرنوشت نامعلومی داشته باشند، بلکه حتی تنها بنای متعلق به دوره تیمور گوکانی در اصفهان نیز به حال احتضار بیفتد!

پانزدهم اسفند 1367 بود که شهرداری اصفهان، تالار تیموری در کنار باغ چهل ستون را که یک دهه پیش از آن به عنوان باشگاه افسران مورد استفاده بود برای ایجاد موزه تاریخ طبیعی اصفهان در اختیار محمدعلی جعفریان، استاد دانشگاه اصفهان و پدر علم زمین شناسی فلات مرکزی ایران قرار داد. او نیز با انتقال آثار و اشیای مرتبط با تاریخ طبیعی از خانه اش در خیابان چهار باغ به این مکان، موزه تاریخ طبیعی اصفهان را تأسیس کرد و به این ترتیب پیوند میان علم، طبیعت و تاریخ در بنایی متعلق به دوران تیموری ایجاد شد که هیچ سنخیتی با محتوای موزه نداشت.

انتخاب تالار تیموری برای چنین موزه ای اگرچه گزینه نادرستی بود، اما شاید باید باور داشت که آن موقع انتخاب بهتری برای مکان موزه تاریخی طبیعی اصفهان وجود نداشت و اگرچه به غلط اما این اقدام انجام شد و مجذوب نمایندهیت محتوای این موزه، آن را به گزینه همیشگی سفرهای علمی دانش آموزان تبدیل کرد. این موزه با گنجینه ای از شگفتی های دنیا خلقت و علوم طبیعی که در مدت 27 سال با کوشش مستمر مرحوم جعفریان از نقاط مختلف ایران و حتی خارج از کشور گردآوری، خریداری، مبادله یا تهیه شده بود، خیلی زود موردتوجه دانش آموزان و خانواده ها نهاده شد، بطوریکه از میان نوجوانان و جوانان دیروز اصفهان کمتر کسی است که در دوران تحصیل خود از موزه تاریخی طبیعی این شهر بازدید ننموده باشد.

اما کسی تصور نمیکرد که بعد از فوت مرحوم جعفریان نه تنها آثار متعلق به وی فراموش گردد، بلکه حتی تنهای بنای متعلق به دوران تیمور گورکانی در اصفهان نیز به حال احتضار بیفتد! این بنا در حالی به نفس های آخر افتاده است که مدیر عامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان می گوید: این سازمان مسئله ای برای بازسازی و بازسازی ساختمان تالار تیموری ندارد، منابع آن نیز هم در بودجه سال گذشته و هم در بودجه سال جاری دیده شده است، اما مسائل مالکیتی آن باید به وسیله بهره بردار یعنی سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان و اداره امور حقوقی و قراردادهای شهرداری برطرف گردد.

محسن احمدی، عضو انجمن موزه داران اصفهان می گوید: بنیان گذار موزه تاریخ طبیعی اصفهان مرحوم دکتر جعفریان، یکی از بزرگان این دانش بودند که یکی از بهترین پکیج های آموزشی و گردشگری را در این موزه ارائه نموده بود. درواقع این موزه محتوای مجذوب نماینده و ارزشمندی را ارائه میکرد که تا سالها مخاطبان زیادی بویژه بچه ها را جذب نموده بود و ما بارها شاهد صف مینی بوس ها و اتوبوس هایی بودیم که دانش آموزان را برای بازدید به این موزه می آوردند و بخشی از فرهنگ و خاطرات این منطقه و خیابان را تشکیل داده بودند.

او می افزاید: در آن موقع شاید هیچ جایی بهتر از تالار تیموری برای این موزه وجود نداشت. ویژگی های بنا، نهاده شدن در مسیر گردشگری و عوامل مختلف دیگر باعث میشد که تالار تیموری در آن موقع، قابلیت تبدیل شدن به موزه تاریخ طبیعی را پیدا کند. همین امروز هم ممکن است بسیاری از موزه های ما امکانات صد درصدی برای یک موزه ایدئال را نداشته باشند، اما در زمان ایجاد، بهترین مکان موجود بوده و مجذوب نمایندهیت محتوا آنها را زنده نگه داشته است. موزه تاریخ طبیعی نیز در هدف خود و ارائه محتوا بسیار پیروز بود و مخاطب را با دست پر بر می گرداند و همین موضوع میتوانست پله ای برای طراحی موزه ای بهتر، بزرگتر و اثرگذارتر باشد.

این عضو انجمن موزه داران استان اصفهان با بیان اینکه متأسفانه نقاط ضعف زیادی در طرح های توسعه شهری و اجتماعی وجود دارد که باعث ایجاد خلأهای زیاد در جامعه شده اند، می گوید: در عین حال راه حل زیادی برای برطرف خلأها و تطابق با استانداردهای دنیای وجود دارد که بعضی مغفول می مانند.

او ادامه می دهد: بعد از فوت بنیان گذار این موزه باارزش گردشگری و علمی، مجموعه ای از مسائل درباره مالکیت فضا در مراجع تصمیم گیر بوجود آمد و باعث تعطیلی این مجموعه شد، اما قسمتی از آثار همچنان در موزه نگهداری می شوند و قسمتی نیز از مکان خارج شده اند، زیرا بعضی نگاه مادی و انتفاعی به آثار موزه ای دارند.

احمدی بیان می نماید: انجمن موزه داران اصفهان درباره بازگشایی مجدد این مجموعه و انتقال آثار به جایگاهی مناسب، با شهرداری اصفهان و سایر نهادهای مسئول و بعلاوه وارثان مرحوم جعفریان مذاکره هایی را انجام داد، شهرداری نیز در این زمینه اعلام آمادگی کرد و همه صحبت ها به منظور ادامه حیات موزه، حفظ داشته ها و ایجاد آن در فضایی بهتر مثبت بود، اما در عرصه عمل پیگیری جدی انجام نشد و اگرچه شهرداری اصفهان در این جریان حمایت نماینده بود اما ضروری است که پیگیری ها به صورت جدی و متمرکز به این سمت معطوف گردد تا این گنجینه ارزشمند اصفهان که روزگاری محتوای آموزشی و گردشگری خوبی ارائه میکرد، حفظ شده و ارتقا پیدا کند.

فروغ هاوش، فارغ التحصیل گردشگری و یکی از دوستداران میراث فرهنگی اصفهان است که مدت ها پیگیر بازسازی بنای تالار تیموری و معین تکلیف موزه تاریخ طبیعی اصفهان بود، میگوید: مدت ها پیش در پیگیری های موزه متوجه شدم که ناودان ساختمان مسدود شده و امکان خروج آب وجود ندارد، از طرف دیگر حیواناتی مثل موش داخل ساختمان دیده شده بودند که قطعاً به آثار موزه آسیب رسانده اند و با این شرایط، هم بنا و هم آثار موزه ای داخل آن در حال تخریب هستند؛ اما با این وجود یک سال و نیم پیگیری من به جایی نرسید و حتی با تهدید همراه شد.

او ادامه می دهد: در چند سال گذشته هیچ بازسازیی برای ساختمان تالار تیموری انجام نشده است، در حالی که بناهای تاریخی به بازسازی و رسیدگی مداوم احتیاج دارند. بنای موزه در تصرف شهرداری و آثار آن در تصرف میراث هستند و یک سوی مسئله هم خانواده مرحوم جعفریان قرار دارند و سالهاست که این کشمکش ادامه داشته و برطرف نشده است.

هاوش با بیان اینکه موزه تاریخ طبیعی دارای آثار بسیار ارزشمند و ارزنده ای بود و شاید بتوان گفت که این آثار در کشور نظیر ندارند، اضافه می نماید: نقشه های جغرافیایی قدیمی و ارزشمند، شهاب سنگ های ارزشمند و خاص و آثار منحصر بفردی در این موزه قرار داشتند که در حال حاضر اطلاعی از آنها در دست نیست و شاید چنین اتفاقی برای یک بنا و موزه تنها در اصفهان بیفتد! من به شهرهای زیادی سفر نموده و از موزه های زیادی بازدید نموده ام و شاید موزه های هیچ شهری به میزان اصفهان راکد و بی رونق نباشند.

مهدی تمیزی، مدیر سابق موزه هنرهای معاصر اصفهان نیز با بیان اینکه از زمان آغاز مسائل موزه تاریخ طبیعی اصفهان پیگیر شرایط آن بوده، بیان می نماید: ساختمان تالار تیموری سنخیتی با موزه تاریخ طبیعی بودن نداشت و ندارد، چرا که تنها بنای بازمانده از عصر تیموری است. نکته دیگر آن است که این بنا در جایی مانند گستره دولت خانه صفوی و میدان نقش دنیا قرار گرفته است و همین ویژگی ها است که آن را خاص و متمایز می نماید و از این رو باید به شرایط آن رسیدگی گردد.

او ادامه داد: ساختمان تالار تیموری به بازسازی و رسیدگی مداوم احتیاج دارد، درحالی که نزدیک به 30 سال است که بازسازی اساسی در این بنا انجام نشده و این اتفاق درباره این بنا به معنای فاجعه است. از سوی دیگر قرار بود این بنا به موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی تبدیل گردد و مکان دیگری به موزه تاریخ طبیعی اختصاص پیدا کند که آن هم اتفاق نیفتاد.

تمیزی با بیان اینکه همه در این زمینه توپ را به زمین شهرداری می اندازند، تصریح می نماید: مالکیت آثار موزه متعلق به شهرداری نیست، شهرداری بارها اخطار لازم درباره انتقال آثار موزه ای را به خانواده مرحوم جعفریان داد اما متأسفانه این کار انجام نشده است؛ این به معنای بی نقص بودن عملکرد یک سو نیست، اما در این زمینه مسائلی هم وجود داشته که از اختیار شهرداری خارج است.

این هنرمند اضافه می نماید: تالار تیموری از 30 سال قبل نباید به موزه تاریخ طبیعی تبدیل میشد، چرا که هر چیز جای خود را دارد؛ البته بعضی مخالفت می نمایند و تأکید بر وجود موزه در همین مکان، طبق روال قبل دارند درحالی که 30 سال پیش عمارت عالی قاپو نیز به اشتباه مکانی برای شهرداری بود که به جای دیگر منتقل شد.

او تأکید می نماید: در حال حاضر بنای دیگری که متعلق به دوره تیموری باشد در اصفهان وجود ندارد و حالا یکی از بهترین نقاط دولت خانه صفوی بی علت رها شده است، در حالی که اگر در اروپا بود از آن گلستان می ساختند.

محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نیز میگوید: این سازمان مسئله ای برای بازسازی و بازسازی ساختمان تالار تیموری ندارد، منابع آن نیز هم در بودجه سال گذشته و هم در بودجه سال جاری دیده شده است، اما مسائل مالکیتی درباره این بنا وجود دارد که در حیطه اختیارات سازمان نوسازی و بهسازی نیست و باید به وسیله بهره بردار یعنی سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان و اداره امور حقوقی و قراردادهای شهرداری برطرف گردد و در گام بعد ما سریعاً برای بازسازی و نوسازی بنا اقدام خواهیم کرد.